One Flew Over the Cuckoo's Nest - دیوانه از قفس پرید

خلاصه داستان :

رندل مک مورفی زندانی طغیان گر که اختلال روانی او در زندان محتمل یاد شده، به آسایشگاه روانی فرستاده می شود. او بعد از مدتی متوجه رفتار ظالمانه سر پرستار آسایشگاه شده و با متحد کردن بیماران سعی می کند اوضاع را تغییر دهد.

* * *

فیلم هایی وجود دارند که با وجود همه تعاریف و تحسین ها در یک تماشای ساده نیز می توان پی به بزرگی آنها برد. فیلم هایی که بدون تکلف زبان سینما را گسترش داده و مخاطب خود را بی پرده با عظمت خود روبرو می کنند. دیوانه از قفس پرید را می توان از این دست دانست.

فیلم که اقتباسی از رمان پرواز بر فراز آشیانه فاخته اثر کن کیزی است و با مخالفت ها و شکایات بسیاری نیز از طرف نویسنده روبرو بوده از نمونه هایی است که خط و مرز ها و تفاوت های مدیوم سینما با ادبیات را به مخاطب خود نشان می دهد و با بهره گیری از کاراکترهایی که درون شخصیت های اصلی خود به بار نشسته اند و تکنیک های ادغام و گلچین سکانس های برداشت شده نمایش توان مدیوم را نیز در ذهن دارد. دیوانه از قفس پرید با وجود اینکه نشانگر نبوغ کارگردان خود است با بازی بینظیر جک نیکلسون در اوج دوران حرفه ای خود، زیر سایه او قرار گرفته است. بازی نیکلسون محال است فراموش شود و سخت گیرترین منتقدین نیز به این نکته ازعان دارند. او در نقش مک مورفی طغیان گر یک تنه بار استعاری شخصیتی پیامبر گونه را بر دوش می کشد و بدون او لحن و ریتم فیلم به شدت دچار مشکل است. با یک بار دیدن این فیلم به راحتی میتوان دل به آن سپرد ولی افراد بسیاری را سراغ دارم که با هر بار دیدن آن دوباره عاشقش شده اند و این کاری نیست که از عهده هر فیلمی بر آید.

-         ای دی. مورفی، وراییتی: بازی فوق العاده جک نیکلسون در نقش ضد قهرمان رمان کن کیزی و کارگردانی بازیگر محور حساب شده میلوش فورمن، هردو به یک اندازه بزرگ و شایان تقدیر است.

-         دیو کهر، شیکاگو ریدر: جک نیکلسون طوری نقش مک مورفی را بازی می کند که گویی برای آن به دنیا آمده و گروه بازیگران مکمل بازی بی عیب نقص پر جزئیاتی ارئه می دهند.

-         راجر ایبرت، شیکاگو سان تایمز: دیوانه از قفس پرید اینقدر در قسمت های زیادی از فیلم خوب است که انسان وسوسه می شود از جاهایی که به خطا رفته است چشم پوشی کند. برای مثال در آخر ارزش های انسانی شخصیت ها با اصرار بر به وجود آوردن نکته هایی اساسی در داستان، در این بلبشو گم می شوند. با این حال بارغه های نبوغ در فیلم زیاد است.

-         جیمز براردینلی، ریل ویوز: دیوانه از قفس پرید بعد از 30 سال هنوز هم فیلم بسیار خوبی است، اما جایی از رسیدن به قله یک فیلم بزرگ بودن جا می ماند که از قبل این نام را به خود گرفته است.

* * *

از گوشه و کنار :

-         کن کیزی نویسنده رمان فیلم اینقدر از قصابی شدن داستان های خود توسط فیلمسازان مختلف عصبانی بود که قسم خورد هیچوقت فیلم را تماشا نکند. حتی از تهیه کنندگان فیلم بابت عوض کردن زاویه دید داستان که در اصل از دید "رییس برامدن" است، شکایت کردن. او بعدها اعتراف می کند، یک شب در حالی که در حال تماشای فیلم های تلوزیونی شبانه بوده دقایقی از فیلمی را می بیند که به نظرش بسیار جالب می رسد. او پس از اندکی متوجه می شود فیلم، "دیوانه از قفس پرید" است و کانال را عوض می کند.

-         خیلی از بازیگران اضافه (سیاهی لشکرها) از بیماران واقعی بودند.

-         کارگردانی میلوش فورمن به شدت متکی به ری اکشن ها بود. او گاهی در صحنه های جلسات گروهی به مدت ده دقیقه از عکس العمل های جک نیکلسون فیلمبرداری می کرد. صحنه ری اکشن سر پرستار راچت به بازگشت مک مورفی از اتاق شک، در واقع از میان یکی از این فیلمبرداری ها جدا شده است.

-         در سال 1993 فیلم از طرف کتابخانه کنگره ایالات متحده به عنوان اثری " از لحاظ فرهنگی، تاریخی و زیبایی شناشی بزرگ " شناخته و برای حفاظت به بایگانی ملی فیلم سپرده شد.

-         دومین فیلم از سه فیلمی که تا کنون پنج جایزه اصلی اسکار را برده اند.

-         کرک داگلاس مدت ها قبل از پسرش مایکل حق ساخت فیلم را در دست داشت و می خواست فیلم را با بازی خود بسازد. در زمان ساخت فیلم دیگر او برای نقش مک مورفی خیلی پیر شده بود.

رضا برادری 

* * *

دیوانه از قفس پرید

کارگردان: میلوش فورمن

فیلم نامه :لارنس هوبن ، بو گلدمن / بر اساس کتابی از : کن کیزی

فیلم بردار: هاکسل وکسلر

موسیقی : جک نیچه

بازیگران: جک نیکلسون ، دنی دویتو ، کریستوفر لوید